Enige tijd geleden werd ik gevraagd een assertiviteitstraining te geven. Ik had dit nooit eerder gedaan, dus zocht naar een goede insteek. De gebruikelijke benadering is cursisten leren effectiever voor hun eigen belangen op te komen. Dit kwam mij ergens te negatief over. Het uitgangspunt is immers dat de cursist niet in staat is afdoende voor zijn eigen belang op te komen. Hij schiet in die zin tekort. Ik besloot daarom een andere invalshoek te kiezen.
Is het altijd nodig voor jezelf op te komen? Assertiviteit blijkt vooral belangrijk bij een bepaald type mensen. Ik begon de assertiviteitstraining met een inventarisatie. Mijn vraag: beschrijf met een paar steekwoorden de mensen die het voor jou moeilijk maken in je werk. Hier kwam een vrij consistent beeld uit naar voren.
Type hufters
Stel u komt een belofte aan een collega niet na. Hoe schuldig voelt u zich hier over? Kunt u er niet van slapen, of laat het u verder koud? Mensen variëren in de mate waarin ze belast zijn met een geweten. Aan het gewetenloze uiterste van dit continuüm vinden we de psychopaat, het type dat centraal staat in veel misdaadfilms. Hij is koud en gewetenloos, een menselijk roofdier. In het dagelijks leven lopen we regelmatig een minder extreme variant hiervan tegen het lijf. Laat ik ze gewoon hufters noemen. Deze hufters hebben winnen en domineren als hoogste prioriteit en trekken zich weinig aan van de gevoelens en belangen van andere mensen.
We kunnen deze hufters verder onderverdelen in twee subtypes. Het eenvoudigst te herkennen zijn de klassieke hufters. Dit zijn de types die intimideren en andere mensen op een onbeschofte, agressieve en respectloze manier behandelen. Er is echter ook nog een meer sociaal vaardige variant. Deze hufters zijn zich meer bewust van de sociale regels en zijn meester in het maskeren van hun intenties. Zij kunnen respectvol en charmant overkomen, maar als het hen zo uitkomt steken ze het spreekwoordelijke mes in je rug. Dit zijn de klassieke slangen.
Selectieve assertiviteit
De steekwoorden van de cursisten beschreven voor 80% slangen, de resterende 20% had betrekking op klassieke hufters. Het feit dat de cursisten minder moeite hadden met de klassieke hufters, is omdat het bij deze types direct duidelijk is waar je aan toe bent. Dit maakt het makkelijker je reactie te bepalen. Bij de slang heb je het meestal pas achteraf door, als je al gebeten bent.
De slang en de klassieke hufter zijn geen exotische types. Iedereen kent wel een voorbeeld uit de eigen omgeving. Het zijn mensen met wie we dagelijks worden geconfronteerd. Mensen die moeite hebben met assertiviteit, zijn vaak ergens in hun leven door een hufter van hun zelfvertrouwen afgeholpen. En omdat ze moeite hebben assertief te zijn, worden ze ook direct als slachtoffer uitgezocht door andere hufters. Mijn insteek bij de assertiviteitstraining was dan ook vooral hoe de verschillende type hufters te herkennen en effectief met hen om te gaan.
De kosten van een hufter
Het zijn niet alleen onzekere mensen die problemen hebben met hufters. Hufters zijn gewoon nare mensen. Hier ligt ook een belangrijke les voor organisaties. Hufters richten een enorme schade aan in organisaties. Ze zijn een van de belangrijkste redenen waarom mensen organisaties verlaten, zich ziek melden of gewoon de boel gaan saboteren. Stanford management professor Robert Sutton introduceerde in dit kader de term total cost of assholes (TCA). Sutton concludeert op basis van zijn onderzoek dat de TCA dermate hoog is, dat organisaties er beter aan doen dit type persoon zo snel mogelijk te identificeren en te ontslaan, ongeacht hun prestaties (artikel)
Lees ook: Darwin voor Managers
Geplaatst door Max Wildschut 
